Viti 2023 u shënua nga dy luftëra, në Evropë (agresioni rus kundër Ukrainës) dhe në Lindjen e Mesme (konflikti izraelito-palestinez).
Këto konflikte mund të zgjerohen në vitin 2024, por viti në vazhdim sjell sfida të reja dhe rreziqe të mundshme.
Revista Time veçoi dhjetë rreziqet më të mëdha globale në vitin 2024, transmeton Telegrafi.
SHBA kundër vetes
Dhe ndërsa ushtria dhe ekonomia amerikane mbeten jashtëzakonisht të forta dhe të qëndrueshme, sistemi politik i SHBA është më jofunksional se çdo demokraci tjetër e përparuar.
Në vitin 2024, problemi mund të bëhet edhe më i madh. Zgjedhjet presidenciale do të thellojnë ndarjen politike të vendit, do të testojnë demokracinë amerikane në një shkallë që kombi nuk e ka parë në 150 vjet, dhe do të minojë besueshmërinë e SHBA-së ndërkombëtarisht.
Me rezultatin e votimit aktualisht të pamundur për t’u parashikuar, e vetmja siguri është dëmtimi i shoqërisë amerikane, institucioneve politike dhe pozitës ndërkombëtare.
Në një botë të rrënuar nga kriza, perspektiva e një fitoreje të Trump do të dobësojë pozitën e Amerikës në skenën globale pasi ligjvënësit republikanë përqafojnë pozicionet e tij të politikës së jashtme dhe aleatët dhe kundërshtarët e Amerikës kërkojnë të mbrohen nga politikat e tij dëmtuese.
Lindja e Mesme në buzë të greminës
Luftimet në Gaza do të vazhdojnë deri në vitin 2024, me rreziqe reale të përshkallëzimit në një luftë më të gjerë rajonale. Konfliktet mund të përfshijnë SHBA-në dhe Iranin më drejtpërdrejt, dhe kjo do të kishte pasoja të pakuptueshme për ekonominë globale, do të zgjeronte ndarjet gjeopolitike dhe politike dhe do të nxiste ekstremizmin global. Udhëheqësit më të lartë të Izraelit janë zotuar të “heqin” kërcënimin nga Hamasi dhe Hezbollahu.
Nëse Izraeli do të sulmonte paraprakisht Hezbollahun, ushtria amerikane do të ofronte mbështetje dhe Irani do të ndihmonte Hezbollahun, përfaqësuesin e tij më të rëndësishëm rajonal.
Militantët Huthi në Jemen po ndjekin gjithashtu një rrugë të përshkallëzimit dhe milicitë shiite që veprojnë në Irak dhe Siri kanë shtuar sulmet ndaj bazave amerikane me bekimin e Teheranit.
Asnjë vend i përfshirë në konfliktin në Gaza nuk dëshiron shpërthimin e një konflikti rajonal, por paparashikueshmëria e aktorëve të përfshirë dhe pasiguria e situatës janë shkak për shqetësim.
Ukraina e ndarë
Pushtimi rus i Ukrainës mbetet një dështim historik. NATO u forcua nga anëtarët e rinj Finlanda dhe Suedia. BE hapi procesin e anëtarësimit për Ukrainën, Rusia përballet me sanksione të reja dhe gjysma e aseteve të saj janë ngrirë.
Evropa nuk blen më energji ruse. Por Ukraina do të ndahet de fakto këtë vit, dhe Rusia tani ka iniciativën në fushëbetejë dhe avantazhin material.
2024 është pika e kthesës në luftë: nëse Ukraina nuk i zgjidh problemet e saj të fuqisë punëtore, nuk rrit prodhimin e armëve dhe vendos një strategji realiste ushtarake, humbjet e saj territoriale mund të jenë të përhershme dhe mund të zgjerohen.
Kievi ka pësuar një goditje të madhe për shkak të rënies së mbështetjes politike dhe materiale nga Shtetet e Bashkuara, dhe perspektivat për ndihmën evropiane nuk janë shumë më të mira.
Për të gjitha këto arsye, Kievi do të marrë rreziqe më të mëdha ushtarake këtë vit, duke përfshirë sulme ndaj objektivave të shumta brenda Rusisë që provokojnë reagime të pashembullta ruse, dhe mund të tërheqin aleancën e NATO-s në konflikt.
IA e paqeverisur
Teknologjia do të marrë përsipër qeverisjen e AI në 2024 pasi përpjekjet rregullatore dobësohen, kompanitë e teknologjisë mbeten kryesisht të papenguara, dhe modelet dhe mjetet shumë më të fuqishme të AI po përhapen përtej kontrollit të qeverive kombëtare.
Boshti i mashtruesve (dhe miqtë e rrezikshëm të Amerikës)
Në vitin 2024, Rusia, Koreja e Veriut dhe Irani do të forcojnë aftësitë e njëra-tjetrës dhe do të veprojnë në mënyra gjithnjë e më të koordinuara dhe përçarëse në skenën globale.
Në të njëjtën kohë, aleatët e SHBA si Ukraina, Izraeli dhe (potencialisht) Tajvani mund ta tërheqin SHBA-në në konflikte që dëshiron t’i shmangë.
Nuk ka rimëkëmbje të ekonomisë kineze
Në mungesë të një zbutjeje të pamundur të pushtetit të presidentit Xi Jinping ose një ndryshim rrënjësor drejt reformave gjithëpërfshirëse dhe strukturore, ekonomia e Kinës do të jetë e cenueshme deri në vitin 2024. Dështimi i Pekinit për të reformuar modelin e shpenzuar të rritjes ekonomike, dobësi financiare e vendit dhe një krizë besimi publik do të ekspozojë mangësitë në aftësitë drejtuese të Partisë Komuniste e cila do të rrisë rrezikun e paqëndrueshmërisë sociale.
Lufta për mineralet kritike
Lëndët e reja të papërpunuara, mineralet dhe metalet e çmuara do të jenë komponentët kryesorë në pothuajse çdo sektor që do të nxisë rritjen, inovacionin dhe sigurinë kombëtare në shekullin e 21-të, nga energjia e pastër deri te kompjuterët e avancuar, bioteknologjia, transporti dhe mbrojtja.
Këtë vit, qeveritë në mbarë botën do të rrisin përdorimin e politikave industriale dhe kufizimeve tregtare që pengojnë rrjedhën e lëndëve të para kritike.
Nuk ka vend për gabime
Goditja inflacioniste globale që filloi në vitin 2021 do të vazhdojë të përcaktojë zhvillimet ekonomike dhe politike në vitin 2024. Normat e larta të interesit të shkaktuara nga inflacioni, do të ngadalësojnë rritjen në mbarë botën dhe qeveritë do të kenë pak hapësirë për të stimuluar rritjen ose për t’iu përgjigjur goditjeve, duke rritur rrezikun financiar, trazirat sociale dhe paqëndrueshmërinë politike.
El Nino është kthyer
Pas një ndërprerjeje katërvjeçare, shqetësimi i fuqishëm i klimës El Nino do të arrijë kulmin në gjysmën e parë të këtij viti, duke sjellë ngjarje ekstreme të motit që çojnë në pasiguri ushqimore, zvogëlojnë furnizimin me ujë, prishin logjistikën, përhapin sëmundjet dhe migrimin e karburantit dhe paqëndrueshmërinë politike, veçanërisht në vendet që tashmë janë dobësuar nga pandemia dhe goditjet e çmimeve të energjisë dhe ushqimeve të shkaktuara nga lufta në Ukrainë.
Biznes i rrezikshëm
Klientët, punonjësit dhe investitorët kanë sjellë luftërat kulturore të Amerikës në zyrat e korporatave dhe tani gjykatat, legjislaturat e shtetit, guvernatorët dhe grupet aktiviste, kryesisht ato konservatore, dhe do të kundërpërgjigjen. Kompanitë e përfshira në konfliktin politik dhe ligjor do të përballen me pasiguri më të madhe dhe kosto të shtuara. /Telegrafi/