Arrestimi i politikanit pro-perëndimor Nikolla Sanduloviq, i cili guxoi të kërkonte falje për krimet në Kosovë, flet për tensionet që ende janë të acaruara në Ballkan.
Sanduloviq rrëfen sulmin që, thotë ai, e la të paralizuar në anën e djathtë dhe të paaftë për të ecur.
Ishte 3 janar ora 15:20 kur tre automjete që transportonin agjentë të shërbimit sekret të BIA-s të Serbisë u ndalën jashtë shtëpisë së tij në zonën e Senjakut të Beogradit. Me një furgon të zi, personat e maskuar posa u dolën jashtë vetures, i treguan Sanduloviqit se pse kishin ardhur: ish-sipërmarrësi dhe politikani i opozitës kishte guxuar të kërkonte falje për krimet e kryera nga serbët kur konflikti ndëretnik tronditi Kosovën në 1998/99 pas shpërbërjes së Jugosllavisë.
“Ishte e paimagjinueshme. Një ditë pasi postova videon në rrjetet sociale duke thënë ‘më falni’ teksa vendosa lule te varri i një fëmije të vrarë në Prekaz”.
“Pastaj filluan të më godisnin aq fort sa humba ndjenjat. Kur më futën në furgon, më goditën në kokë, më goditën me grusht në fytyrë dhe më goditën me shkelma. Në hollin e selisë së BIA-s ma hoqën këmishën dhe më detyruan të gjunjëzohesha dhe të puthja fotografitë në murin e agjentëve që kishin vdekur në Kosovë. Ata vazhduan të pyesnin se kush qëndronte pas vendimit tim për të vizituar vendin e varrimit, kush po më jepte ryshfet për të bërë gjëra të tilla.”
Sanduloviq, rrëfen për The Guardian se u torturua keq rreth gjashtë orë.
“Ata më ulën në gjunjë më tërhoqën krahët dhe ma kthenin kokën mbrapa, ndërkohë që bërtisnin ‘tradhtar’,” tha 60-vjeçari, duke treguar një krahun ende të mavijosur.
“Në fund thashë: “Nuk do t’i përgjigjem më pyetjeve. Më vrisni ose telefononi një mjek”.
I pranuar atë mbrëmje në një spital ushtarak, do të kalonin 24 orë para se të lejohej të kthehej në shtëpi.
12 ditët e ardhshme – me përjashtim të një nate në një klinikë shtetërore – do të kalonin në krahun mjekësor të burgut qendror të Beogradit, të ndaluar nga një prokuror me dyshimin për “nxitje të urrejtjes racore, kombëtare dhe fetare”.
Për Aleksandar Vulin, ish-shefin e BIA-s serbe, i cili pranoi se kishte urdhëruar arrestimin, veprimet e Sanduloviqit në mbështetje të Kosovës meritonin një dënim shumë më të madh.
Agjentët e BIA-s, tha ai për gazetën Novosti, me të vërtetë e kishin marrë atë, por nuk kishin përdorur çdo forcë fizike – taktika që shërbimet e tjera sekrete padyshim do të kishin përdorur.
“Nëse Sanduloviq do të kishte vendosur një kurorë në varrin e Himmlerit, Mossad do ta kishte vrarë… Unë i kërkoj falje Serbisë që nuk mund të bëj më shumë.” Një aleat i ngushtë i Aleksandar Vuçiq, presidenti populist i djathtë i Serbisë, Vulin pa turp pro-rus dha dorëheqjen në nëntor pasi u sanksionua nga SHBA-ja për keqpërdorim të detyrës publike dhe përfshirje në kontrabandën e paligjshme të armëve.
Me retorikën në nivele të tilla – Vulin është i vetmi zyrtar që ka folur publikisht për incidentin – vëzhguesit thonë se është tregues i gjendjes shpirtërore në përgjithësi, një që krahasohet gjithnjë e më shumë nga serbët me klimën që mbizotëronte nën Sllobodan Millosheviçin, njeriu i fortë i dikurshëm i quajtur ende kasapi i Ballkanit.
Hera e fundit që Sanduloviq konkurroi në zgjedhjet kombëtare ishte në vitin 2016, kur partia e tij e vogël Republikane Serbe fitoi më pak se 1% të votave.
“Censura është e çmendur. Vuçiq kontrollon gjithçka. Vjedh votat dhe është e pamundur të dëgjohet”, u shpreh Sanduloviq.
Të dërguarit perëndimorë që kërkuan lirimin e Sanduloviqit – diplomatët amerikanë janë ndër ata që kanë bërë gjithashtu udhëtimin në vilë për të zhvilluar bisedime pranë shtratit me të.
Ata pranuan se duhej të kërkonin thellë në arkivat e tyre për të zbuluar se kush ishte ai…
Por mes tensioneve të përshkallëzuara rajonale, të përkeqësuara nga ndërhyrja e hapur ruse në të gjithë gadishullin ballkanik, përpjekja për ta paraqitur politikanin si një kolumnist të pestë ka nxjerrë në pah frikën mbi rënien demokratike të Serbisë në një kohë kur shteti kandidat për në BE është kapluar nga protestat mbi akuzat se Vuçiq i manipuloi zgjedhjet e fundit në Serbi.
Në një fjalim të premten, Vuçiq akuzoi liderët shqiptarë të Kosovës se synojnë të “pastrojnë etnikisht” territorin e pakicës serbe pas vendimit për të ndaluar përdorimin e dinarit serb dhe për të zbatuar euron si monedhën e vetme të provincës së mëparshme.
Vuçiq u zotua se do të kërkonte një takim urgjent të këshillit të sigurimit të OKB-së, duke thënë se serbët në Kosovë “janë të frikësuar, ata janë duke pritur në radhë” nga frika se nuk do të mund të marrin pensionet dhe pagat në dinarë.
Në të gjithë Beogradin, të vendosura mbi ura dhe ndërtesa të epokës komuniste, mbishkrimet i nxisin shikuesit të mos harrojnë kurrë “Kosova është Serbi”.
Në një shoqëri të polarizuar, krahina e dikurshme është plaga që ka vazhduar të acarohet. Fati i saj u vulos kur në vitin 1999 NATO ndërhyri me një fushatë ajrore 78-ditore për t’i dhënë fund spastrimit etnik që kishte shkaktuar largimin e më shumë se 300,000 kosovarëve.
Për liderët e opozitës, Kosova është gjithashtu arsyeja që perëndimi është i butë ndaj Vuçiqit, një politikan, pikëpamjet provokuese të të cilit janë të trazuara sepse ai perceptohet se është në gjendje të garantojë stabilitetin rajonal.
“Asnjë politikan në këtë vend nuk do ta pranojë kurrë Pavarësinë e Kosovës,” vuri në dukje Dragan Dilas, një ish-kryetar komune i Beogradit i cili kryeson partinë e Lirisë dhe Drejtësisë, pjesë e koalicionit Serbi Kundër Dhunës që ka organizuar protesta në rrugë duke dënuar fitoren e rreme zgjedhore të Vuçiqit, trasnmeton Telegrafi.
“Por Vuçiq e shfrytëzon këtë. Çdo ditë ai e izolon Serbinë pak më shumë nga aleatët e saj. Gjeografikisht, kulturalisht, historikisht i përkasim Evropës. Ne nuk duam të jemi pjesë e një bote ruse apo kineze, gjë që ai dëshiron. Na trishton shumë që jemi e vetmja opozitë pro BE-së kudo që nuk kemi mbështetjen e perëndimit. Unë ju them, atmosfera këtu është po aq e keqe, nëse jo edhe më e keqe, se sa ishte në kohën e Millosheviqit.”
Javën e kaluar, Çedomir Stojkoviq, avokati i shquar i të drejtave të njeriut që përfaqëson Sanduloviqin, e përshkroi atë si një nga figurat e pakta në Serbi që do të mbështeste ndonjëherë publikisht Pavarësinë e Kosovës.
“Ai u sulmua në këtë mënyrë sepse ai thotë gjëra që askush nuk dëshiron të dëgjojë,” tha ai.
“Për mua Nikolla është më shumë një aktivist politik dhe ndonjëherë bën deklarata provokuese, por sipas cilit ligj, në cilin vend të këtij planeti, vendosja e luleve mbi varrin e një vajze shtatëvjeçare është e paligjshme?”, pyet Stojkoviq.
Të enjten Michael Polak, një avokat britanik, bashkë me Stojkoviqin paraqitën padi për Nikolla Sanduloviq, në Pallatin e Drejtësisë të Beogradit. Kjo ankesë penale kundër u bë ndaj “torturuesve të Sanduloviqit” dhe ndalimit të paligjshëm.
“Është e jashtëzakonshme në një vend evropian në vitin 2024 që dikush mund të rrëmbehet nga shtëpia e tyre nga agjentë shtetërorë dhe t’i nënshtrohet këtij lloji të trajtimit,” tha ai.
“Në asnjë moment nuk duhet të ketë mosndëshkim për torturat. Sipas Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut, Serbia ka për detyrë të hetojë akuzat dhe të kërkojë përgjegjësi nga autorët”.
Më vonë, teksa ishte gati të largohej nga vendi, Polak u ndalua në aeroportin e Beogradit nga policia duke kërkuar të dinte se pse po “ndërhynte në punët e brendshme serbe”.
Kur më në fund u lejua të hipte në aeroplan, atij iu tha se nuk do të ishte i mirëpritur të kthehej./Telegrafi/