Regjimi i presidentit serb Aleksandar Vuçiç duket se ka zgjedhur të përdorë eksportet e armëve drejt Izraelit si një mjet për të forcuar pushtetin dhe për të siguruar mbështetje ndërkombëtare.
Në kohën kur kritikët ndërkombëtarë dhe Kombet e Bashkuara kanë bërë thirrje për ndalimin e këtij eksporti, Serbia, pavarësisht këtyre thirrjeve, vazhdon të ndjekë një kurs të pandryshuar, duke mos u shqetësuar aspak për ndikimin që kjo ka mbi popullsinë civile palestineze.
Serbia miraton projektligj për juridiksion gjyqësor serb në Kosovë
Në gjysmën e parë të vitit 2024, vlera e armëve dhe municioneve që Serbia ka eksportuar drejt Izraelit arriti vlerën 23.1 milionë euro, një rritje e konsiderueshme krahasuar me vitin e kaluar.
Sipas Bednarit, ky eksport është një përpjekje e qartë për të fituar favorin e SHBA-ve, aleatit më të fuqishëm të Izraelit, në përpjekje për të mbështetur qëndrueshmërinë e regjimit të Vuçiçit.
Një rritje e paqartë ekonomike për një kosto të lartë morale
Në analizën e tij, Bednari sugjeron se eksporti i armëve nga Serbia në Izrael nuk ka një ndikim të madh ekonomik për vendin. Në vitin 2023, vlera e përgjithshme e eksporteve të industrisë së dedikuar serbe arriti në mbi 1.6 miliardë dollarë, ku eksportet drejt Izraelit përbënin vetëm rreth 1.6% të kësaj shume. Kjo tregon se ndalimi i eksportit të armëve drejt Izraelit nuk do të kishte ndikim serioz për industrinë serbe apo për punëtorët e saj.
Nga ana tjetër, kjo rritje e eksportit të armëve drejt Izraelit po ndodh në një kohë kur civilët palestinezë po përjetojnë vuajtje të jashtëzakonshme, përfshirë viktima të shumta nga armët që, sipas Bednarit, mund të jenë prodhuar në Serbi. Këtu shtrohet pyetja nëse përfitimet e kësaj marrëveshjeje janë më shumë për qëndrimin politik të Vuçiçit sesa për ndonjë interes real ekonomik të Serbisë.
Në shoqërinë e autoritarëve dhe despotëve
Sipas Bednarit, Vuçiçi është në mënyrë të veçantë i afërt me liderë autoritarë dhe despotë, duke marrë mbështetje dhe duke imituar sjelljen e tyre për të ruajtur pushtetin. Me këtë qëndrim, Serbia shfaq një hipokrizi të thellë në politikën e saj të jashtme, duke kërkuar respektimin e ligjit ndërkombëtar për çështje si Kosova, ndërsa nga ana tjetër vazhdon të mbështesë një konflikt të përgjakshëm duke eksportuar armë drejt Izraelit.
Në muajin janar të këtij viti, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë urdhëroi Izraelin të parandalonte veprimet që mund të konsiderohen si gjenocid kundër palestinezëve, një kërkesë që Serbia nuk e ka marrë parasysh në politikat e saj tregtare. Po ashtu, më 5 prill të këtij viti, Këshilli i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut kërkoi ndalimin e eksportit të armëve drejt Izraelit për të parandaluar shkeljet e mëtejshme të të drejtave të njeriut. Megjithatë, Serbia vazhdoi eksportin edhe pas këtyre thirrjeve.
Industria e armëve: Një rrezik për punëtorët dhe shoqërinë
Ndërkohë që Serbia eksporton armë me ndikim jo fort të përfillshëm ekonomik për vendin, industria e armëve vazhdon të jetë burim i vazhdueshëm aksidentesh për punëtorët që janë të ekspozuar ndaj kushteve të rrezikshme dhe pagave të ulëta. Një incident i rëndë ndodhi në vitin 2017 në fabrikën “Milan Blagojeviç” në Luçan, ku dy punëtorë humbën jetën. Në vend që të tregonte ndjeshmëri, Vuçiçi minimizoi seriozitetin e ngjarjes, duke theksuar se puna në një fabrikë baruti dhe armësh ka rreziqe të natyrshme.
Në tetor të këtij viti, një tjetër aksident ndodhi në fabrikën “Sloboda” në Çaçak, ku disa punëtorë u plagosën. Sipas Bednarit, qëndrimet e zyrtarëve serbë ndaj këtyre incidenteve tregojnë një mungesë të theksuar të përgjegjësisë ndaj mirëqenies së punëtorëve.
Përfitimet politike në dëm të popullit palestinez
Bednar përfundon analizën e tij duke thënë se përfitimi i vetëm nga eksportet e armëve drejt Izraelit është ai politik, dhe jo përfitimi ekonomik apo mirëqenia e qytetarëve serbë. Sipas tij, Vuçiçi shfrytëzon këto marrëdhënie për të fituar mbështetje ndërkombëtare në një mënyrë që sfidon moralitetin dhe ndjeshmërinë ndaj vuajtjeve të të tjerëve, veçanërisht ndaj popullit palestinez. Për hir të mbajtjes së pushtetit, Serbia, sipas Bednarit, është e gatshme të sakrifikojë edhe atë pak respekt dhe dinjitet që i ka mbetur, duke kontribuar në një konflikt të përgjakshëm me pasoja të rënda për popullsinë civile.