Qindra njerëz mendohet se kanë vdekur mes temperaturave të larta gjatë pelegrinazhit të Haxhit në Arabinë Saudite. Ata që kanë vdekur vijnë nga dhjetëra vende, me shumicën e viktimave nga Egjipti. BBC vizitoi një komunitet atje i cili ka humbur më shumë se 20 njerëz.
Shumë pelegrinë egjiptianë vijnë nga fshatra të varfër. Ata shpenzojnë kursimet e tyre të jetës në udhëtimin shpirtëror për në qytetin më të shenjtë të Islamit.
Efendiya, një nënë 70-vjeçare e pesë fëmijëve nga provinca veriore e Menoufiya, shiti bizhuteritë e saj për të paguar udhëtimin, thotë për BBC djali i saj më i vogël Sayyed, por vdiq duke kryer ritualet e saj.
“Vdekja e mamasë sime më ka thyer”, thotë ai, duke shpërthyer në lot. Ai shpjegon se shkuarja në Haxh ishte ëndrra më e madhe e nënës së tij, transmeton Gazeta Express.
Efendiya, një e ve, shkoi në Mekë me një vizë turistike, jo me një vizë zyrtare të Haxhit.
Ajo ishte në mesin e qindra mijëra pelegrinëve të paregjistruar që shpresonin të përmbushnin detyrimin e tyre fetar këtë vit pa marrë leje speciale të Haxhit.
Autoritetet saudite i konsideruan këto vizita jozyrtare si shkelje të rregulloreve të tyre. Por procesi i marrjes së lejeve zyrtare të Haxhit ndonjëherë mund të bëhet i kushtueshëm ose i ndërlikuar.
“Ajo nuk mund ta duronte nxehtësinë e madhe”
Hyrja në varganin zyrtar të Haxhit në Egjipt – një vend në një krizë të thellë ekonomike – mund të kushtojë rreth 6,000 dollarë për person.
Udhëtimi i Efendiyas u organizua nga një ndërmjetës vendas, i cili i ngarkoi gjysmën e kësaj shume, por i premtoi shërbimin me pesë yje, thotë familja e saj.
Realiteti ishte krejtësisht ndryshe, thonë ata.
Në Ditën e Arafatit, këtë vit më 15 qershor, pelegrinët kalojnë nga lindja e diellit deri në perëndim të diellit duke u mbledhur në malin Arafat – rreth 20 km larg Mekës – për lutje.
“Autobusi i la ata rreth 12 km larg malit Arafat dhe u largua. Asaj iu desh të ecte gjatë gjithë rrugës në këmbë”, thotë Tariq, djali i madh i Efendiya.
“Sa herë që e telefonoja në video, ajo po derdhte ujë në kokë. Ajo nuk mund ta duronte nxehtësinë. Në telefonatën tonë të fundit ajo dukej e rraskapitur.”
Pelegrinët zakonisht qëndrojnë në tenda me ajër të kondicionuar, kanë autobusë për t’i lëvizur midis vendeve të shenjta dhe u sigurohet kujdes mjekësor.
Sayyed thotë se Efendiya dhe pelegrinët e tjerë të paregjistruar “nuk kishin asnjë nga këto objekte, ata ishin braktisur plotësisht”. Ai shton se ata u përpoqën të mbroheshin nga nxehtësia e zjarrtë duke përdorur çarçafë për të bërë një tendë.
Familja e saj thotë se nuk kanë qenë në gjendje të kontaktojnë ndërmjetësin që organizoi udhëtimin e saj.
Haxhi është një nga shtyllat kryesore të Islamit. Myslimanëve u kërkohet të marrin pjesë në të një herë në jetën e tyre – nëse janë të aftë financiarisht dhe fizikisht – dhe besojnë se kthehen nga pelegrinazhi të pastruar nga mëkatet e tyre.
Është një nga tubimet më të mëdha fetare vjetore në botë. Gati dy milionë pelegrinë kanë udhëtuar në Mekë këtë vit.
Por askush nuk do të nisej duke pritur që udhëtimi i tyre të përfundojë me vdekjen e tyre.
“Unë thjesht doja të isha me të”
Autoritetet egjiptiane thonë se shumë prej pelegrinëve të vdekur nuk janë të regjistruar, duke e bërë të vështirë përcaktimin e një numri zyrtar të vdekjeve. Ministria e Jashtme ka thënë se do të duhet më shumë kohë dhe përpjekje për të identifikuar të vdekurit dhe për të kontaktuar familjet e tyre.
Kryeministri egjiptian Mostafa Madbouly ka thënë se do të hapet një hetim për aktivitetet e të gjitha kompanive turistike të përfshira në dërgimin e pelegrinëve të paregjistruar në Arabinë Saudite.
“Pa nënën time, ndihem e frikësuar”, thotë Manal, vajza e madhe e Efendiya, me sy plot pikëllim.
Ajo kujton se filloi të bërtiste në momentin që mori lajmin për vdekjen e nënës së saj.
“Pak para se të vdiste, ajo telefonoi vëllain tim dhe i tha se ndjente që shpirti i saj po largohej nga trupi i saj. Thjesht doja të kisha qenë me të atëherë”, më thotë Manal, ndërsa lotët i rrokulliseshin në faqe.
Efendiya vdiq ndërsa ishte shtrirë për të marrë frymë në hije në një cep të rrugës.
Fëmijët e saj zemërthyer ngushëllohen me faktin se ajo u varros në Mekë.
“Ajo shpresonte të vdiste dhe të varrosej në qytetin e shenjtë”, thotë Manal.
“Ëndrra e saj u realizua”.
