Vizioni i Presidentit të SHBA-së, Donald Trump për një Rripin e Gazës të “pastruar” nga banorët e tij palestinezë dhe të rizhvilluar në një vendpushim plazhi ndërkombëtar nën kontrollin e SHBA-së, ka ringjallur një ide të lëshuar nga dhëndri i tij, Jared Kushner, një vit më parë.
Ideja, e përshkruar nga Trump në një konferencë për shtyp të martën, ka nxitur shumë reagime si nga palestinezët ashtu edhe nga kritikët perëndimorë, të cilët thonë se kjo do të ishte e barabartë me spastrimin etnik dhe është e paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar.
Por nuk ishte hera e parë që Trump flet për Gazën për sa i përket mundësive të investimit në pasuri të paluajtshme. Në tetor të vitit të kaluar, ai i tha një intervistuesi radiofonik se Gaza mund të jetë “më mirë se Monako” nëse rindërtohet në mënyrën e duhur, raporton agjencia e lajmeve Reuters.
Ideja e një rizhvillimi radikal të Gazës u transmetua menjëherë pasi Izraeli filloi fushatën e tij në enklavën e ngushtë bregdetare pas sulmit të udhëhequr nga Hamasi ndaj Izraelit më 7 tetor 2023, më së shumti nga Kushner, i cili si i dërguar i posaçëm për Lindjen e Mesme në mandatin e parë të Trump ndihmoi në nxitjen e “Marrëveshjeve të Abrahamit” në normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe një numri vendesh arabe, transmeton në shqip gazeta online Reporteri.net.
“Prona ujore e Gazës, mund të jetë shumë e vlefshme, nëse njerëzit do të përqendroheshin në ndërtimin e mjeteve të jetesës”, tha Kushner, i cili dikur e përshkroi të gjithë konfliktin arabo-izraelit si “asgjë më shumë se një mosmarrëveshje për pasuritë e paluajtshme midis izraelitëve dhe palestinezëve”.
“Është pak si një situatë fatkeqe atje, por unë mendoj se nga këndvështrimi i Izraelit, unë do të bëja çmos për t’i larguar njerëzit dhe pastaj për ta pastruar atë,” tha ai.
Kushner ishte vetë një zhvillues pronash në Nju Jork përpara mandatit të parë të Trump. Panamaja ka mohuar pretendimet për një marrëveshje tranziti falas për anijet e qeverisë amerikane.
Një zëdhënës i Kushner nuk iu përgjigj një kërkese për koment për këtë histori.
Kishte gjithashtu dyshime se si duhet kuptuar fjalë për fjalë propozimi i Trumpit, duke pasur parasysh reputacionin e tij si një tregtar i lirë i përdorur për të shqetësuar partnerët e tij negociues me sulme nga këndvështrime të papritura, shkruan tutje Reuters.
Arabia Saudite, fuqia mbizotëruese në botën arabe, “nuk do ta marrë këtë deklaratë shumë seriozisht”, tha një burim pranë oborrit mbretëror në Riad. “Nuk është menduar mirë dhe është e pamundur të zbatohet, kështu që ai përfundimisht do ta kuptojë këtë”.
Në një deklaratë të mërkurën, Ministria e Jashtme e Arabisë Saudite tha se mbretëria hodhi poshtë çdo përpjekje për të zhvendosur palestinezët nga toka e tyre. Autoriteti Palestinez dhe Hamasi gjithashtu i dënuan këto komente.
Në vitet e mëparshme, enklava bregdetare ishte një destinacion popullor për turistët izraelitë dhe madje edhe pas marrjes së pushtetit nga lëvizja islamike Hamas në 2007.
Por praktikat e realizimit të vizionit të Trump për krijimin e “Rivierës së Lindjes së Mesme” në Gaza, ku lëvizja islamike Hamas është ende në kontroll dhe ku ka pasur një reagim të furishëm ndaj idesë së tij mbeten të pashpjeguara.
Pronësia e tokës në Gaza mbulohet nga një përzierje komplekse rregullash dhe zakonesh të nxjerra nga ligjet osmane, britanike dhe ligjet jordaneze, si dhe nga praktikat klanore, me titullin e tokës ndonjëherë të mbështetur nga dokumente nga regjimet e mëparshme ligjore. Aktualisht ka kufizime të rënda për të huajt që blejnë tokë.
Për momentin, pas 15 muajsh bombardime, Gaza është një “vend shkatërrimi” sipas fjalëve të Trump, që do të kërkojë 10-15 vjet rindërtim, sipas të dërguarit të tij të posaçëm në Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, vetë një ish-zhvillues i pasurive të paluajtshme, i cili javën e kaluar u bë zyrtari më i lartë amerikan që shkeli në enklavë që nga fillimi i luftës.
Vlerësimet e kostos së rindërtimit shkojnë deri në 100 miliardë dollarë.
Megjithatë, vendet e Gjirit, një burim i mundshëm investimi në rindërtimin e Gazës, kanë refuzuar fuqimisht ofrimin e çdo financimi ndërkohë që rruga drejt një shteti të pavarur palestinez mbetet e mbyllur.
Për investitorët e tjerë të mundshëm, pasiguritë duket se tejkalojnë çdo përfitim të mundshëm, të paktën për momentin, sipas analistëve të kontaktuar nga Reuters. Shumë nga kompanitë më të mëdha të ndërtimit të Izraelit dhe shoqata e ndërtuesve refuzuan të komentojnë.
“Rizhvillimi në shkallë të gjerë në zonat pas konfliktit në përgjithësi kërkon investime të konsiderueshme, stabilitet dhe planifikim afatgjatë, por përtej kësaj, është e pamundur të vlerësohet diçka konkrete tani”, tha Raz Domb, një analist në Leader Capital Markets në Tel Aviv, një bankë investimesh.
Një grup që ka reaguar me entuziazëm është lëvizja e kolonëve të Izraelit, e cila ka ëndërruar prej kohësh të kthehet në vendbanimet në Gaza që u braktisën 20 vjet më parë nën ish-kryeministrin izraelit Ariel Sharon.
Administrata e Trump përmban një numër zyrtarësh të afërt me lëvizjen e kolonëve dhe megjithëse Trump tha se nuk shihte rindërtimin e vendbanimeve hebraike në Gaza, deklaratat e tij u kapën menjëherë.
Grupet e kolonëve thonë se interesi i tyre për t’u kthyer në Gaza është i motivuar nga lidhjet biblike që ata ndjejnë me tokën, por, të paktën për momentin, konsiderata të tilla ishin dytësore për mundësinë e shpërnguljes së palestinezëve.
Vitin e kaluar Lëvizja Nachala, e cila promovon vendbanimet hebraike në Bregun Perëndimor, ndihmoi në organizimin e një konference në skaj të Rripit të Gazës të quajtur “Përgatitja për rivendosjen e Gazës”, ku politikanët në partinë Likud të Netanyahut dhe të tjerë diskutuan planet për të “inkurajuar emigrimin” e palestinezëve nga Gaza dhe rindërtimin e vendbanimeve.
“Duke supozuar se komentet e Trump për transferimin e banorëve të Gazës në vende të tjera janë përkthyer në praktikë, ne duhet të nxitojmë dhe të krijojmë vendbanime në të gjithë Rripin e Gazës”, tha grupi në platformën e mediave sociale X. “Asnjë pjesë e tokës së Izraelit nuk duhet të mbetet pa vendbanim hebre”, u tha në reagimin e tyre.