A e keni dëgjuar ndonjëherë termin dietë planetare? Një dietë që është e dobishme jo vetëm për personin që e aplikon, por edhe për vetë planetin? Pra, le të shohim se çfarë është dhe si ndikon tek njerëzit dhe mjedisi.
Por çfarë është dieta planetare?
Në thelb, është një formë e qëndrueshme e të ushqyerit që është shumë e ngjashme me dietën mesdhetare. Synimi është konsumimi sa më pak i ushqimeve të përpunuara, sezonaliteti i përbërësve, reduktimi i kilometrave të ushqimit, moderimi i konsumit të mishit dhe pak a shumë rikthimi në ushqim cilësor. Kjo dietë përmirëson peshën dhe shëndetin e njerëzve duke kontribuar në të njëjtën kohë në mbrojtjen e mjedisit pasi mishi është burimi kryesor i rritjes së gjurmës së karbonit.
Gjetjet e viteve të hulumtimit
Sipas një studimi të ri të publikuar në American Journal of Clinical Nutrition, dieta planetare ndikon në jetëgjatësinë, duke e rritur atë me 30%. Më konkretisht, kushdo që e ndjek ka 30% më pak mundësi për vdekje të parakohshme në krahasim me dikë që ha shumë më pak në mënyrë të pakontrolluar.
Në të njëjtën kohë, kjo dietë ul vdekshmërinë nga sëmundjet që tashmë kanë filluar të “vrasin” mjaft të rinj, si kanceri dhe sëmundjet kardiovaskulare, ndërsa në të njëjtën kohë ul me 38% probabilitetin e vdekjes nga sëmundja Alzheimer ose sëmundje të tjera të ngjashme neurodegjenerative.
Cila është gjurma e saj mjedisore? Një analizë e ndikimit mjedisor zbuloi se kjo qasje ndaj të ushqyerit shoqërohet me 29% më pak emetime të gazeve serrë, një reduktim 51% në përdorimin e tokës së punueshme, një reduktim 21% në përdorimin e plehrave dhe një reduktim 13% në nevojat për ujitje dhe ujë.
Nga çfarë përbëhet Dieta Planetare? Çfarë ushqimesh duhet të hamë?
Sipas këtij hulumtimi, dieta e njerëzve që ishin shumë afër asaj që ne e quajmë “dietë planetare” përfshinte:
Frutat dhe perimet e freskëta të plota, të tilla si kastraveci, karota, perimet me gjethe jeshile, lulelakra, shpargu, brokoli. Arrat dhe kryesisht: kikirikë (arak, fëstëkë dhe shqeme), arra, lajthi, pecans, fara luledielli.
Bishtajoret: thjerrëzat, fasulet, qiqrat dhe të ngjashme.
Ushqime me yndyrna të mira, si vaji i ullirit ekstra i virgjër dhe avokado.
Drithërat integrale, të tilla si orizi, tërshëra, quinoa dhe elbi, si dhe ushqimet e bëra me drithëra të plota (për shembull, bukë gruri dhe bukë thekre).