Humbja e shpejtë e boksieres algjeriane Imane Khelif ndaj kundërshtares së saj italiane në Lojërat Olimpike të Parisit të enjten ka shkaktuar një grindje pasi ajo u skualifikua nga një garë e mëparshme për shkak të niveleve të larta të testosteronit.
Figura të tilla si kryeministrja italiane e ekstremit të djathtë Giorgia Meloni dënuan shpejt që Khelif u lejua të konkurronte në Lojërat.
Ndërsa polemika kërcënonte të errësonte ditën e gjashtë të Lojërave Olimpike, këtu janë disa fakte rreth testosteronit.
Çfarë është testosteroni?
Testosteroni është një hormon seksual i prodhuar nga burrat dhe gratë. Megjithatë, meshkujt prodhojnë deri në 20 herë më shumë testosterone – kryesisht në testikuj.
Gratë fitojnë shumë më pak, në vezore dhe gjëndra mbiveshkore.
Një nivel normal i testosteronit për meshkujt vlerësohet të jetë 10 deri në 35 nanomole për litër në gjak, sipas spitalit të SHBA Mount Sinai.
Për gratë, është midis 0.5 dhe 2.4 nmol për litër.
Nivelet e testosteronit gjithashtu mund të ndryshojnë shumë sipas moshës dhe kohës së vitit.
Kur njerëzit prodhojnë natyrshëm një tepricë të hormoneve seksuale si testosteroni, quhet hiperandrogjenizëm.
Gjendja prek rreth pesë për qind të grave, me rreth 70 për qind të rasteve të shkaktuara nga sindroma e vezores policistike, ka gjetur hulumtimi.
Simptomat përfshijnë aknet, rritjen e qimeve të trupit dhe rënien e flokëve të kokës.
Si ndikon kjo në sport?
Testosteroni mund të nxisë masën e kockave dhe muskujve – rritja e qëllimshme e niveleve është një formë e zakonshme e dopingut dhe është e ndaluar.
Hulumtimet kanë sugjeruar se njerëzit me një tepricë të testosteronit janë të mbipërfaqësuar në sportet elitare.
Por se sa hormoni rrit performancën mbetet një çështje debati.
Kreu i të drejtave të njeriut i Komitetit Olimpik Ndërkombëtar Magali Martowicz tha në vitin 2021 se nuk kishte ” konsensus shkencor” se si testosteroni ndikon në performancën atletike.
Në Lojërat e Tokios 2021, peshëngritësja e Zelandës së Re Laurel Hubbard u bë gruaja e parë transgjinore e hapur që mori pjesë në një ngjarje olimpike.
Për t’u kualifikuar, asaj iu desh të mbante nivelet e saj të testosteronit nën 10 nmol për litër për të paktën 12 muaj.
Pavarësisht plotësimit të kërkesave, pjesëmarrja e Hubbard u kritikua gjerësisht.
Në fund të vitit 2021, IOC hoqi dorë nga vendosja e udhëzimeve uniforme për këtë lloj kriteri pjesëmarrjeje, duke ia lënë atë federatave të veçanta ndërkombëtare të sportit.
Po boksierët?
Khelif u skualifikua gjatë kampionatit botëror të boksit vitin e kaluar pasi “nivelet e larta të testosteronit nuk arritën të përmbushnin kriteret e pranueshmërisë”, sipas faqes së internetit të IOC.
Khelif dhe boksieri i Tajvanit Lin Yu-ting u skualifikuan të dy nga eventi i Nju Delhit nga Shoqata Ndërkombëtare e Boksit (IBA) nën oligarkun rus Umar Kremlev.
Megjithatë, për shkak të qeverisjes, çështjeve financiare dhe etike në IBA, ajo u përjashtua nga lëvizja olimpike vitin e kaluar. IOC ka marrë përgjegjësinë për organizimin e boksit në Lojërat e Parisit.
Në një deklaratë të mërkurën, IBA tha se dy boksierët “nuk iu nënshtruan një ekzaminimi të testosteronit, por iu nënshtruan një testi të veçantë dhe të njohur, ku specifikat mbeten konfidenciale”.
Zëdhënësi i IOC Mark Adams tha se të gjithë që marrin pjesë në ngjarjen e grave ishin “në përputhje me rregullat e pranueshmërisë së konkurrencës”.
“Këta atletë kanë konkurruar shumë herë më parë për shumë vite, ata jo vetëm që kanë ardhur, ata kanë konkurruar në Tokio”, tha ai.
“Testosteroni nuk është një test i përsosur. Shumë gra mund të kenë testosteron i cili është në atë që do të quhej ‘nivele mashkullore’ dhe të jenë ende gra, të konkurrojnë si gra”, u shpreh ai.
“Kjo ide që befas bëni një test për testosteronin dhe që rregullon gjithçka – nuk është kështu, kam frikë. Shpresoj se të gjithë jemi dakord që nuk po u bëjmë thirrje njerëzve që të kthehen në ditët e këqija të vjetra të testimit të seksit, gjë që ishte një gjë e tmerrshme për t’u bërë”, përfundoi ai.