Shkruan: Bahri Beqiri
Në një zhvillim që pritet të shpëtojë mijëra jetë dhe të revolucionarizojë trajtimin e kancerit, Shërbimi Shëndetësor Kombëtar i Anglisë (NHS England) ka filluar përdorimin e një metode të re moderne dhe të shpejtë për terapinë kundër kancerit, të quajtur “super jab”. Ky injeksion subkutan (nën lëkurë) i Nivolumab (Opdivo) ofron të njëjtin efektivitet sikurse metoda e vjetër me infuzion intravenoz, por për vetëm 3 deri në 5 minuta, krahasuar me 30–60 minuta që kërkonte më parë.
Ky trajtim është tashmë i gatshëm për pacientët në Mbretërinë e Bashkuar pa ndonjë kosto shtesë për sistemin shëndetësor publik, falë një marrëveshjeje me kompaninë farmaceutike Bristol Myers Squibb. Ai është miratuar më 30 prill 2025 nga MHRA dhe do të jetë në dispozicion për trajtimin e 15 llojeve të ndryshme të kancerit, përfshirë ato të mushkërive, lëkurës, fshikëzës, veshkave dhe të tjera.
Ky hap i NHS-së është vlerësuar si një nga përparimet më të mëdha në kujdesin onkologjik në dekadën e fundit. Ai jo vetëm që kursen kohë dhe burime, por gjithashtu rrit ndjeshëm cilësinë e jetës për pacientët dhe familjet e tyre. Ky është modeli i një shteti që investon në sigurinë shëndetësore dhe mirëqenien e qytetarëve të vet.
Kosova: E mbytur në krizë, e paaftë për inovacion
Në anën tjetër, kur krahasojmë me realitetin tonë, Kosova duket si një vend i ngrirë në kohë, ku edhe diskutimi për trajtime të tilla inovative duket si utopi. Në mungesë të sigurisë publike, stabilitetit politik, investimeve në shëndetësi dhe zhvillim ekonomik, qytetari i Kosovës jeton përditë me frikë, jo vetëm për shëndetin, por edhe për të ardhmen e tij.
Siguria shëndetësore?
Klinikat tona janë të stërmbushura, pajisjet janë të vjetruara, e pacientët në nevojë për terapi të avancuar shpesh detyrohen të shkojnë në spitale private apo jashtë vendit, duke shpenzuar shifra të paimagjinueshme për një familje të zakonshme. Kosova ende nuk ka një qendër moderne onkologjike, dhe as plane konkrete për të sjellë teknologji të avancuar mjekësore.
Siguria ekonomike?
Mungesa e politikave zhvillimore të qëndrueshme ka lënë pas një ekonomi të dobët, të mbështetur kryesisht në remitenca, sektorin informal dhe importet. Investimet në shkencë, inovacion dhe teknologji janë minimale, dhe rruga për të ndërtuar një industri farmaceutike serioze mbetet e pashkelur.
Siguria institucionale dhe publike?
Në vend të një qeverisjeje që punon për të krijuar kushte për jetë dinjitoze, vendi përballet me kriza të njëpasnjëshme institucionale, ku Kuvendi, Qeveria, dhe organet publike funksionojnë më shumë si arena politike sesa si institucione të përgjegjshme ndaj qytetarëve. Dhe në këtë klimë kaotike, siguria publike – që përfshin edhe besimin në institucionet shëndetësore – është thellësisht e lëkundur.
Pse po ikin të rinjtë?
Pikërisht për këto arsye. Të rinjtë nuk ikin vetëm për një pagë më të mirë. Ata ikin sepse ndihen të pasigurt në çdo aspekt të jetës së tyre – në shëndetësi, ekonomi, arsim, drejtësi. Sepse këtu, edhe nëse përballesh me një sëmundje serioze, ke shumë pak mundësi për ta luftuar. Në vendet si Anglia, lufta me sëmundjen bëhet me mjete moderne dhe me sistem që të mbron; në Kosovë, shpesh mbetesh vetëm, i detyruar të kërkosh ndihmë në mediat sociale apo të shesësh pronën për të mbijetuar.
A ka rrugëdalje?
Po, por vetëm nëse kemi guxim kolektiv për të kërkuar më shumë, për të kërkuar qeverisje me vizion, dhe jo me retorikë. Kosova duhet urgjentisht të orientohet drejt investimeve serioze në shkencë, mjekësi, teknologji dhe mirëqenie publike, në vend që të mbetet peng i krizave të pafundme politike.
Nëse nuk ndryshojmë kahjen, do të vazhdojmë të përjetojmë realitetin e dy botëve: një ku kanceri kurohet me një “super jab” për pesë minuta, dhe një tjetër ku diagnoza e kancerit përkthehet në dënim me vdekje – vetëm pse jeton në Kosovë.