“Do ta them saktësisht se çfarë mbështes. Unë përkrah përdorimin maksimal të kësaj situate për të marrë koncesionet maksimale nga Beogradi nga zbatimi i marrëveshjes dhe njohjes së Kosovës. Këtë gjë unë e mbështes”, ka thënë Joseph. “Përkrah sanksionet ndaj Serbisë, që e mbajnë përgjegjëse atë duke i përdorur të njëjtat sanksione për të arritur qëllimin e vërtetë: që ta shtyjë Serbinë drejt njohjes së Kosovës”.
Sanksionet ndërkombëtare duhet të jenë mjet për ta bindur Serbisë që ta njohë pavarësinë e Kosovës, ka thënë të martën eksperti amerikan për Ballkanin Perëndimor, Edward P. Joseph.
Në një intervistë për emisionin “Interaktiv” të KTV-së, hulumtuesi i lartë në Institutin Johns Hopkins në Shtetet e Bashkuara ka folur për momentumin politik, të krijuar pas sulmit të armatosur të një grupi paraushtarak serb në Banjskë të Zveçanit. Ai theksoi se prej 24 shtatorit shihet që presidenti serb, Aleksandër Vuçiq, është nën vëzhgim dhe duke u mbrojtur, sepse, sipas tij, është e dukshme se kishte një përfshirje shtetërore të Serbisë në këtë që ndodhi.
“Provat janë absolutisht të qarta”, ka insistuar Joseph.
Në këtë intervistë ai ka folur edhe për çështje të tjera që lidhet me raportet Kosovë-Serbi dhe me dialogun mes këtyre dy vendeve.
KOHA: Zotëri Joseph, është kënaqësi t’ju kemi në programin tonë.
Edward P. Joseph: Faleminderit shumë! Më vjen shumë mirë që jam me ju dhe me shikuesit tuaj.
KOHA: Le të fillojmë këtë intervistë me mendimet tuaja se sa realisht ka ndryshuar dialogu mes Kosovës dhe Serbisë dhe raportet mes të dyjave vendeve pas sulmit ndaj policisë së Kosovës në veri më 24 shtator?
Edward P. Joseph: Situata ka ndryshuar në mënyrë dramatike që prej atij sulmi dhe atë çfarë Bashkimi Evropian e ka quajtur një sulm terrorist dhe agresion, dhe Shtetet e Bashkuara e kanë cilësuar si një sulm mizor. Situata ka ndryshuar në mënyrë drastike.
Unë edhe vetë e vizitova Manastirin e Banjskës dje dhe shkova ta shihja me sytë e mi situatën e të flisja me serbët e Kosovës në Mitrovicë që të merrja përshtypjet e tyre rreth situatës atje. Dhe, që t’i përgjigjem pyetjes suaj: situata ka ndryshuar në mënyrë dramatike. Deri më 24 shtator, i gjithë presioni ishte mbi Prishtinën. Gjithçka ishte rreth Prishtinës, vështirësive dhe obstruksioneve të kryeministrit Kurti. E që prej 24 shtatorit, ne shohim që presidenti Vuçiq është nën vëzhgim dhe duke u mbrojtur, sepse është e dukshme se kishte një përfshirje shtetërore të Serbisë në këtë që ndodhi. Provat janë absolutisht të qarta. Si munden që ky numër i akterëve, sulmuesve, siç i ka quajtur SHBA-ja, të kenë kaq shumë municion, me këtë lloj lidhjeje me shtetin serb dhe të mos ketë përfshirje të zyrtarëve më të lartë në këtë që ndodhi.
KOHA: Por kjo që po thoni ju nuk po duket të jetë vështrimi i BE-së apo edhe i vetë SHBA-së, që po tregohen më të matura rreth kësaj. A janë të gjitha ato prova dhe dëshmi që janë prezantuar nga autoritetet e Kosovës të pamjaftueshme që të lidhet Serbia me këtë sulm dhe që ishte Serbia në fakt që kishe ideuar këtë sulm?
Edward P. Joseph: Do ta them saktësisht këtë. Vetëm disa ditë më parë në Budvë e kam ngritur këtë çështje në mënyrë direkte me të dërguarin special të BE-së për dialogun Kosovë-Serb, Miroslav Lajçak. Dhe këtë çështje e kam ngritur në mënyrë publike dhe shikuesit tuaj mund ta shohin këtë sekuencë në llogarinë time në Twitter, e cila është transmetuar gjerësisht.
Ia kam shtruar Miroslav Lajçakut dy pyetje: Sepse ai tha që “duhet vërtetuar faktet”. “Jemi duke vërtetuar faktet”.
Unë i thashë atij: “Shiko, ne tashmë i dimë disa nga faktet. E dimë për shembull se si ka reaguar presidenti Vuçiq pas këtyre ngjarjeve. Kjo në vete është një provë shumë e rëndësishme, veç çdo hetimi tjetër. E pamë se presidenti Vuçiq i shpalli tri ditë zie për sulmuesit e vrarë. Ai vetë nëpër media i ka ngritur lart ata sikur të ishin heronj. Dhe ai e ka përshkallëzuar edhe më tej situatën duke sjellë shumë armë të rënda dhe provokues në kufi me Kosovën.
Ai i ka bërë të gjitha këto gjëra dhe siç ia kam nënvizuar edhe Miroslav Lajçakut, Vuçiqi nuk ishte nën presion të brendshëm, sepse madje dhe Kisha Ortodokse Serbe e ka distancuar veten nga kjo që ndodhi. Ata publikuan qëndrimin e tyre formal, ku thanë se ne s’kemi të bëjmë asgjë me këtë dhe që shprehën ngushëllime vetëm për policin e vrarë shqiptar.
KOHA: Atëherë si po e lexoni qëndrimin zyrtar të BE-së, që po kërkon edhe më shumë prova se kaq, një hetim të plotë të 24 shtatorit?
Edward P. Joseph: Atëherë, shiko. Do të tregoj se si po e shoh unë. Është në rregull që të bëhet një hetim. Në këtë rast shumë nga faktet për ngjarjen tashmë janë të njohura. Dhe i ka të njohura KFOR-i, për shembull për armatimet që janë sjellë. KFOR-i ishte në terren derisa ato janë sjellë. Pra, disa nga faktet janë të njohura nga NATO-ja dhe nga aleatët e mëdhenj të NATO-s. Tashmë i dimë këto.
Është në rregull të bëhen disa hulumtime shtesë, por ato nuk mund të marrin shumë kohë të gjatë. Ka një pyetje më të madhe këtu, e që ishte poenta e dytë e pyetjes sime ndaj Miroslav Lajçakut. Mirë po bëni gjithë këtë hetim por shikoni për mundësinë politike që keni, këtu, mundësinë strategjike.
Më në fund, është Beogradi në defensivë në vend të Prishtinës. Tash është Vuçiqi në defensivë dhe dimë që Serbia gjithnjë kishte një përparësi në dialog për shkak të 5 vendeve mosnjohëse të BE-së dhe 4 të NATO-s që nuk e njohin Kosovën. Kjo ishte poenta ime ndaj Miroslav Lajçakut duke e pyetur se pse nuk po e përdorni këtë përparësi tash, në vend se të prisni. Pra, nxirrni përfitime nga kjo situatë kur më në fund Beogradi është nën vëzhgim dhe që ka humbur fuqinë negociuese të tij dhe kështu i kam thënë që të prezantojë një marrëveshje “merre ose lëre” mes Beogradit dhe Prishtinës.
KOHA: Jo vetëm presidentja e Kosovës, por edhe zyrtarë të tjerë kyç të Qeverisë po thonë se nëse BE-ja nuk vendos sanksione ndaj Serbisë, dialogu është i vdekur. Çfarë qëndrimi mbani ju për këtë?
Edward P. Joseph: Ne duhet të shohim. Do ta them se çfarë është korrekte në këtë.
KOHA: A e përkrahni një ide të tillë?
Edward P. Joseph: Do ta them saktësisht se çfarë mbështes. Unë përkrah përdorimin maksimal të kësaj situate për të marrë koncesionet maksimale nga Beogradi nga zbatimi i marrëveshjes dhe njohjes së Kosovës. Këtë gjë unë e mbështes. Përkrah sanksionet ndaj Serbisë, që e mbajnë përgjegjëse atë duke i përdorur të njëjtat sanksione për të arritur qëllimin e vërtetë: që ta shtyjë Serbinë drejt njohjes së Kosovës.
KOHA: A ju duket një gjë e tillë realiste pasi kemi parë që presidenti i Serbisë pas 24 shtatorit e ripërsëriste atë frazën e tij që po e parafrazoj këtu: “Mund të na vrisni të gjithëve, por nuk do ta njohim Kosovën”, ai e thoshte këtë me një këmbëngulje…
Edward P. Joseph: Është absolutisht realiste për Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Evropian të bëjnë saktësisht këtë që po them. Është 100 për qind realiste dhe qëndrimet e presidentit Vuçiq veçsa e bëjnë edhe më të qartë këtë që po them.
Kush është presidenti Vuçiq t’ua diktojë Shteteve të Bashkuara apo Bashkimit Evropian se cili është pozicioni i tyre. Komentet e tij veç sa e demonstrojnë se Serbia ka një vullnet të keq. Kujtojeni ju për një moment pyetjen tuaj të parë se çfarë ka ndryshuar që nga 24 shtatori dhe po ju them që ka ndryshuar sikur ky rrotullim i duarve të mia që po e bëj.
Tash, sa herë që presidenti Vuçiq thotë këso lloj gjërash ai po thotë se Beogradi është problemi dhe kujtojeni se më parë thuhej që Prishtina ka faj dhe ai vetëm se po e vërteton një gjë të tillë.
Dhe kjo është një poentë e rëndësishme për shikuesit tuaj. Çfarë tregon ngjarja e 24 shtatorit është një qëndrim zyrtar armiqësor i Serbisë ndaj Republikës së Kosovës. Borrell ka përdorur fjalën “agresion” dhe kjo fjalë ka një kuptim të veçantë në të Drejtën Ndërkombëtare dhe ai e ka thënë këtë si qëndrim zyrtar të BE-së. Nuk është ky vetëm një koment për gazetarët.
KOHA: A duhet, pra, që përveç masave të ketë edhe politika të tjera të BE-së ndaj Serbisë që i rrinë pas fjalës agresion?
Edward P. Joseph: Po, dhe këtë po sugjeroj. Dhe kjo politikë duhet t’i jep fund ngecjes mes Kosovës dhe Serbisë në dialog. Të përdoret në mënyrë maksimale. Mos harroni, Serbia kishte gjithë fuqinë negociuese para kësaj.
KOHA: Por të bëhet një gjë e tillë duhet një qasje e re në dialog jo vetëm nga BE-ja, por, po ashtu, edhe nga Shtete e Bashkuara apo jo. Ju kam parë duke i kritikuar diplomatët amerikanë, në veçanti ambasadorin amerikan në Beograd, zotëri Christopher Hill, që nuk i kishte shpërndarë qëndrimet e Departamentit të Shtetit në Tëitter rreth ngjarjeve të fundit në veri të Kosovës….
Edward P. Joseph: Dhe jo vetëm këtë gjë kam kritikuar. Ky madje nuk ishte gabimi më i madh i tij.
Ne kemi parë që SHBA-ja dhe BE-ja këtu nuk hezitojnë ta mbajnë përgjegjës kryeministrin Kurti. Dhe duhet ta them këtë shumë qartë për shikuesit tuaj: Kryeministri Kurti duhet të mbahet përgjegjës. Çdo lider në Ballkan duhet të mbahet përgjegjës. S’ka rëndësi se për kë bëhet fjalë.
Të gjithë udhëheqësit në Ballkan duhet të mbahen përgjegjës, duke përfshirë edhe kryeministrin Kurti. Problemi ka qenë që vetëm kryeministri Kurti është mbajtur përgjegjës dhe presidenti Vuçiq nuk është mbajtur përgjegjës. Dhe ky është problemi dhe është shumë më shumë sesa mosshpërndarja e qëndrimeve në Tëitter.
Çfarë kemi parë më 29 maj, kur kishte sulme serioze nga serbët, sulme të paramenduara me koktej molotovi. Koktej të molotovi kërkon përgatitje dhe kjo nënkupton se sulmi ishte i përgatitur, kishte qëllim hedhjen e molotovit dhe të shtëna armësh, po ashtu, drejt ushtarëve të KFOR-it. Një ushtar hungarez e humbi këmbën nga kjo. Dhe cili ishte reagimi i ndërkombëtarëve në Beograd? Ata po e lavdëronin Vuçiqin. Po e lavdëronin atë dhe fajësonin vetëm kryeministrin Kurti, i cili po e them edhe unë, kishte kontributin e tij për dhunën.
KOHA: Por a besoni se kjo qasje është e një individi, diplomati amerikan në Beograd apo mbase kjo është qasje e Departamentit të Shtetit Amerikan e që ka një përshtypje se ka ndryshuar pak qasja e SHBA-së në Ballkanin Perëndimor, duke e zbutur qëndrimin ndaj Serbisë, duke i zbutur politikat ndaj Beogradit e duke u përpjekur kështu që ta mbajë Serbinë më afër SHBA-së, forcave perëndimore, e duke mos e lejuar kështu rreshtimin e saj me Rusinë.
Edward P. Joseph: Kjo është një pyetje e drejtë. Nuk jam tash një zyrtar amerikan dhe nuk mund të them se çfarë po ndodh brenda. Dhe nuk është e drejtë as që të spekuloj për këtë. Çfarë mund t’ju them unë është se çfarë shoh, dhe ajo që shoh është që Ambasada amerikane në Beograd ka kontribuar edhe vetë për këtë problem, sepse më 19 maj vetëm kryeministri Kurti u fajësua, jo Beogradi, as presidenti Vuçiq nuk u mbajt përgjegjës.
Dhe çfarë pamë pastaj: Dy javë më vonë, më 14 qershor, tre policë të Kosovës ishin kidnapuar, në vështrimin tim, ishin kidnapuar. Edhe nga qëndrimi amerikan thuhej se ata ishin marrë nga Kosova. Pra, e vëreni lidhjen që po bëj. Kur kemi një qëndrim në të cilin e mbajmë vetëm Prishtinën përgjegjëse dhe nuk e mbajmë Beogradin përgjegjës, ne e inkurajojmë presidentin Vuçiq që t’i bëjë këta hapa duke i thënë të njëjtat gjëra pastaj në Bruksel.
Në shtator vetëm Kurti fajësohej në Bruksel. Asgjë nuk flitej për Serbinë. Dhe pse jo pastaj pas 10 ditësh të kemi këto sulmesh që pamë. Askush nuk duhet befasuar. Por dua ta bëj këtë të qartë, më 29 maj vetëm Kurti ishte kritikuar, 2 javë më vonë kidnapohen policët e Kosovës. Në vështrimin tim, këtu ka lidhje dhe ky qëndrim i ndërkombëtarëve duhet të ndryshojë dhe duhet të ndryshojë tash, pas ngjarjeve të 24 shtatorit.
KOHA: Qeveria e Kosovës edhe para 24 shtatorit është ankuar për mungesë të neutralitetit nga ana e ndërmjetësve të BE-së, thelbësisht duke thënë që vetëm palës kosovare po i bëhet presion. Po e shoh që kjo është në linjë me këtë që po thoni. A ka mbetur, sipas jush, BE-ja ende kredibile për ta udhëhequr dialogun apo përkrahni atë çfarë ka thënë presidentja Osmani së fundmi, që SHBA-ja të marrë timonin e dialogut…
Edward P. Joseph: Çfarë po them është që të gjithë liderët duhet mbajtur përgjegjës. Jo në mënyrë të relativizimit të të gjithëve.
Por kur udhëheqësit nuk i përmbushin obligimet ata duhet dhënë përgjegjësi dhe kjo përfshin edhe kryeministrin Kurti, dhe ai po ashtu duhet pajtuar me këtë qasje të dhënies së përgjegjësisë. Por nuk është e drejtë, nuk është e dobishme dhe është kundërproduktive dhe e rrezikshme që ta mbash përgjegjës vetëm kryeministrin Kurti dhe jo presidentin Vuçiq, dhe kjo gjë ka ndodhur. Ai qëndrim nga Brukseli dhe Uashingroni ka qenë i gabuar. A është Lajçaku i njëanshëm, a është ai duke favorizuar Serbinë…
KOHA: A është duke bërë një gjë të tillë?
Edward P. Joseph: Do t’ua tregoj të vërtetën. Nuk jam i gatshëm t’i përgjigjem kësaj pyetjeje, sepse ju duhet të dini detajet rreth dokumenteve, qëndrimeve dhe ju duhet të shihni se si i menaxhon Lajçaku këto takime…
Do t’ua them një pretendim shumë serioz që është bërë e që më ka mërzitur. Presidentit Vuçiq i është lejuar të bëjë ofendime shumë të rënda ndaj kryeministrit Kurti në gjuhën serbe, gjuhë kjo që, siç dihet, e kupton Lajçaku. Nëse unë do të isha në atë takim, nëse do të isha një zyrtar amerikan, do ta ndërprisja menjëherë.
KOHA: Nuk do ta lejonit të fyente?
Edward P. Joseph: Do t’i thosha menjëherë në serbisht: ‘Kjo nuk është e lejuar, zotëri Vuçiq kështu nuk lejohet të flitet në gjuhën serbe’. Kjo është saktësisht, kështu do t’i thosha e do të intervenoja, dhe kjo është saktësisht se çfarë duhet të thuhet në atë takim. Është kundër interesit të Bashkimit Evropian të lejohet aso lloj gjuhe, nëse ajo vërtet ka ndodhur. Prandaj për disa gjëra nuk mund të flas, sepse për këtë duhet të dini detajet e qëndrimet e Lajçakut dhe nuk jam në pozicion që ta bëj këtë tash.
KOHA: Por ju i propozuat Lajçakut në Budva që mbase tash është koha që të dilet me një marrëveshje merre ose lëre për t’i dhënë fund kësaj bllokade në dialogun Kosovë-Serbi. A mund të na elaboroni më shumë se për çfarë keni menduar me këtë propozim?
Edward P. Joseph: Po. Shikoni, BE-ja dhe SHBA-ja kanë deklaruar se ka një marrëveshje ligjërisht obliguese të Brukselit të arritur në muajin shkurt dhe aneks-marrëveshja në Ohër e arritur në muajin mars. Ajo marrëveshje ka disa elemente shumë të rëndësishme për Kosovën. Nuk është marrëveshje finale. Nuk e ka të përfshirë njohjen reciproke që presidenti Biden kishte thënë se duhet ta ketë.
Dhe do të dëshiroja ta kishte njohjen e ndërsjellë formale. Por ka hapa shumë pozitivë që hap rrugën për Kosovën që të ketë njohje më të gjerë ndërkombëtare.
KOHA: Por kjo marrëveshje është shkelur në shumë raste nga Serbia. Madje edhe tensionet e fundit nuk janë në frymë me marrëveshjen e arritur. Si ka kuptim një marrëveshje e tillë nëse në vazhdimësi shkelet dhe si ndërmjetësuesi –Bashkimi Evropian, por edhe garantuesi- sikurse SHBA-ja rrinë të qetë në këtë lloj shkeljeje?
Edward P. Joseph: Do të shkoja edhe më tej nga ajo që sapo thatë. Mund të më pyesnit si mund t’i qasen kështu dialogut kur 24 shtatori siç e demonstron BE-ja është një agresion. Pra, si mund të keni madje dialog. Është një pyetje e drejtë, por ky është vështrimi im për këtë. Është çështje krejtësisht e drejtë që Qeveria e Kosovës ta ngrejë këtë si çështje, por shih, ne kemi një shprehje: ‘mbaji sytë tek çmimi’. Madje edhe rimon kjo shprehje në gjuhën angleze.
Cili është çmimi për Kosovën? A është çmimi vetëm të thuash se ‘Serbia është e keqe’, ‘Serbia është e keqe’. A është ky çmimi?
Jo. Çmimi është që Kosova të jetë e fortë, e pavarur dhe t’u bashkëngjitet NATO-s dhe Bashkimit Evropian. Ky është çmimi.
Çmimi nuk është vetëm të thuash ‘Serbia është e keqe’, ‘Serbia është e keqe’, ‘Vuçiqi është i keq’. Por në këtë rast Kosova duhet të merr avantazhin në këtë qëndrim të qartë armiqësor që ka ndërmarrë Serbia ndaj Kosovës dhe shkeljes së frymës së bashkëngjitjes Bashkimit Evropian, për të hyrë në dialog.
Kështu që kjo duhet të shfrytëzohet që të arrihet çmimi. E çmimi është që Kosova të jetë e fortë, të ketë një personalitet të fortë ndërkombëtar, me lëvizjen drejt bashkëngjitjes së NATO-s dhe BE-së. Ky është çmimi dhe këtë ne duhet ta shfrytëzojmë në këtë kornizë të dialogut që të marrim koncesionet nga Serbia, që i lejon Kosovës të avancojë përpara. A po e kuptoni përgjigjen time?
KOHA: Edward P. Joseph për mua është e rëndësishme ta kuptoj nga ana juaj se cili është mendimi yt se Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë të angazhuara në një format tjetër të dialogut, ju pyeta edhe më parë, por nuk u përgjigjët në lidhje me presidenten e Kosovës dhe idenë e saj se SHBA-ja tani duhet të jetë në krye të dialogut. Cili është mendimi juaj?
Edward P. Joseph: OK, shiko. Mendoj se është krejtësisht e arsyeshme që presidentja Osmani do ta thoshte këtë. OK. Për mua është sugjerim i arsyeshëm.
KOHA: A shpërfaq kjo humbje të besimit ndaj politikave të BE-së?
Edward P. Joseph: E tregon edhe këtë dhe mendoj se nga pikëpamja e Kosovës është krejtësisht e kuptueshme dhe e arsyeshme që të thotë se SHBA-ja duhet ta bëjë këtë.
Tani do të operoj në sferën e realitetit dhe nuk mendoj se SHBA-ja do ta bëjë këtë [kryesimin e dialogut], pra edhe nëse ju nuk keni shumë besim në BE-në, duhet ta kujtoni se SHBA-ja është shtet sovran, pra SHBA-ja mund të vendosë nëse dëshiron apo jo që t’i bashkohet dialogut dhe unë nuk besoj se SHBA-ja do ta bëjë këtë.
Pra, ju mund t’i kërkoni krejt ato që dëshironi, por SHBA-ja është shtet sovran.
KOHA: A janë këto sinjale që i morët nga takimi i djeshëm me ambasadorin amerikan në Kosovë, Jeff Hovenier?
Edward P. Joseph: Nuk i referohem asnjëherë çfarëdo takimi privat që kam pasur me çfarëdo zyrtari, përfshirë zyrtarë amerikanë. Këto janë qëndrime të mia dhe do të thosha të njëjtat gjëra edhe para takimit tim me ambasadorin Hovenier, pra nuk ka lidhje me bisedat që kam pasur me ambasadorin Hovenier, nuk ka lidhje me këtë. Njohuria ime dhe dijenia ime sa i përket situatës, edhe sikur të më kishit pyetur javën e kaluar, është se SHBA-ja nuk do ta bëjë këtë, duhet ta mbani në mend një gjë se këtu kemi të bëjmë me formalitete. Dialogu ishte autorizuar nga Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara dhe e autorizoi Bashkimin Evropian, nuk i autorizoi BE-në dhe SHBA-në.
Pra, a mendoj se SHBA-ja mund të luajë rol konstruktiv dhe të rëndësishëm, natyrisht se mendoj, por ka kufizime formale dhe unë besoj se SHBA-ja si shtet sovran nuk dëshiron ta bëjë këtë, duhet ta kuptoni në formë strategjike, SHBA-ja dëshiron në Ballkan suksesin e BE-së në këtë rajon. Sepse përfundimisht aktorët do të anëtarësohen në NATO, që është shumë e rëndësishme për Kosovën që të lëvizë drejt NATO-s dhe shumë aktorë, përfshirë Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, dy mike shumë të mira të Kosovës që janë anëtare të NATO-s, ashtu siç është Greqia dhe shtetet e tjera dhe NATO-ja është shumë e rëndësishme, mirëpo SHBA-ja dëshiron që BE-ja të jetë lidere dhe të ketë kompasin politik për të gjitha shtetet në rajon.
KOHA: Në një shkrim tuajin të publikuar së fundmi ju keni argumentuar se sovraniteti i Kosovës dhe integriteti territorial nuk dallojnë nga ato të Ukrainës dhe për këtë arsye Ukraina duhet të ndryshojë qëndrimin e saj drejt njohjes së Kosovës, që është gjendja aktuale e marrëdhënieve, a prisni që diçka do të ndodhë së shpejti në lidhje me këtë çështje?
Edward P. Joseph: E kam shkruar atë artikull dhe e kam rekomanduar këtë, sepse kam thënë se Vladimir Putin e shfrytëzon këtë çështje, dikush mund të thotë se përse është në interesin e Ukrainës nëse e njeh Kosovën, atëherë Putini do ta përdorë për propagandë dhe do të thotë: ‘A e shihni, ata po e njohin Kosovën, pra pse të mos kemi edhe Krimenë dhe Donbasin’.
Dhe a e dini se cila është përgjigjja ime për këtë. Përgjigjja është se Putini tashmë e thotë këtë. Ai veçse është duke e përdorur këtë argument, prandaj ata kanë më të keqen e botës tonë, Putini veçse e përdor për propagandë dhe ende vazhdon ta përdorë për ta mbajtur Kosovën të izoluar dhe të dobët dhe e përdor si arsyetim për ta sulmuar Ukrainën. Pra, qëndrimi im është që ta ndryshoni krejt këtë nëse Ukraina do ta njihte Kosovën, nëse do ta njihte Ukraina Kosovën do ta thosha kështu. Si mundet Spanja të mos e njoh Kosovën? Sllovakia? Seriozisht, ju do të mund të thoshit Ukraina e ka njohur Kosovën, por ne Sllovakia, Rumania, Greqia, Spanja nuk mundemi, sepse kemi kërcënime më të mëdha se Rusia. A është Katalonja kërcënim më i madh se Vladimir Putini me armë bërthamore, nuk mendoj se po.
KOHA: Një prej pyetjeve të fundit është se kur i vështrojmë çështjet rreth botës, kemi një gjendje lufte në Lindjen e Mesme, Izraeli i ka shpallur luftë Hamasit, kemi luftën që është duke vazhduar në Evropën Lindore, gjithashtu kemi parë tensione sporadike në Ballkanin Perëndimor. Çfarë do të thotë ky momentum ndërkombëtar për Kosovën?
Edward P. Joseph: Kjo është pyetje e rëndësishme. Më vjen mirë që e bëtë këtë pyetje.
Së pari le të flasim për luftën Rusi-Ukrainë, për Ballkanin dhe pastaj për Izraelin dhe luftën me Hamasin.
Cili është mesazhi? Mesazhi për SHBA-në, BE-në, për NATO-n, për Kosovën dhe Serbinë dhe për fqinjët e tyre është se në Evropë po e shohim këtë agresion kundër Ukrainës, agresion i tmerrshëm kundër Ukrainës dhe përgjigjja është shumë e qartë: mund të ketë vetëm një rend, një rend në Evropë e ai është rendi demokratik, dhe ky është parimi që duhet të aplikojmë te Kosova dhe Serbia.
Serbia duhet të mbahet përgjegjëse dhe duhet të vendosë orientimin e saj strategjik, nuk mund ta tolerojmë këtë dhe të kemi ambasador në Beograd dhe të tolerojë që Serbia është duke manipuluar SHBA-në dhe duke praktikuar rendin e Putinit, dhe të pretendojë se është e interesuar për rendin e BE-së. Nuk mund ta tolerojmë këtë. Mund të ketë vetëm një rend, rend demokratik, dhe mënyra deri te kjo është se të gjithë liderët duhet të mbahen përgjegjës, këtu përfshihet edhe kryeministri Kurti dhe gjithashtu në veçanti presidenti Vuçiq dhe të gjithë homologët e tyre në Ballkan, një rend demokratik.
Sa i përket Izraelit dhe këtyre sulmeve të tmerrshme kryesisht ndaj civilëve izraelitë, dhe tani që do të jetë luftë kundër Hamasit dhe jo ndaj popullit palestinez. Duhet t’i lavdëroj presidenten Osmani dhe kryeministrin Kurti, liderët e LDK-së dhe të partive të tjera që nuk hezituan t’i dënojnë këto akte.
Ky është absolutisht terrorizëm i llojit më të rëndë. Shikuesit tuaj që mund të mos e kenë ditur: në një incident, këta terroristë të Hamasit që mund të quhen vetëm terroristë, asnjë lloj luftëtari të lirisë, sulmuan një koncert dhe vranë më shumë se 200 persona.
Këngëtari Bono i grupit U2, ai këndoi një prej këngëve më të njohura në kujtim të këtyre personave, që siç i quajti, njerëz të rinj dhe të bukur, të cilët u masakruan aty. Unë u drejtohem të gjithë shikuesve tuaj që e kujtojnë Reçakun dhe masakrën që e kryen serbët, duke vrarë shqiptarët në Reçak, që vranë civilët shqiptarë. Në kujtim të tyre duhet të mendojnë për këtë masakër, edhe nëse nuk do të ndodhte në koncert, ndaj njerëzve që po prisnin në stacion të autobusëve, duke kidnapuar gratë e moshuara dhe pastaj qartësisht duke i dhunuar gratë izraelite dhe pastaj duke lëvizur përreth njerëzve që po festonin, dhe nuk dua ta përmend shprehjen që të gjithë e dinë dhe që palestinezët po e thoshin teksa po e tërhiqnin trupin e vdekur të gruas izraelite.
KOHA: Por a është kjo situatë mbarëbotërore që e bën më urgjente se na duhet marrëveshje e paqes mes Kosovës dhe Serbisë ose për shkak të devijimit të vëmendjes të komunitetit ndërkombëtar në këto luftëra, nuk do të shohim shpejt marrëveshje paqeje në Ballkanin Perëndimor?
Edward P. Joseph: Sipas pikëpamjes sime, sugjerimi që po bëni është absolutisht korrekt.
Vetë konflikti krijon spiralen. Pra, ne nuk duam të shohim më konflikte. Kjo është e rëndësishme dhe unë do ta mbylli me këtë: është shumë e rëndësishme për Qeverinë e Kosovës që ta shfrytëzojë këtë mundësi pas episodit të Banjskës që t’ua demonstrojë serbëve të Kosovës se janë pjesë e shoqërisë kosovare.
Kjo është shumë e rëndësishme që të tregohet se Vuçiqi nuk është i interesuar për ta. Kryeministri Kurti është i interesuar, presidentja Osmani është e interesuar për serbët e Kosovës. Kjo është shumë e rëndësishme që të tregohet. Shfrytëzojeni. Kjo është mundësi strategjike për të demonstruar se i kuptojnë, se kryetarët e komunave janë të vendosur, se ata nuk janë të përfaqësuar, se duhet të ketë zgjedhje dhe ta bëjnë hapin tani, hapat e tjerë me zhvillim, me shtrirje dhe dialog, duke ulur prezencën e njësive speciale të policisë, natyrisht se kanë rol, e dimë këtë nga Banjska. Por të ulet prania e tyre, por të ketë polici të Kosovës që është e respektuar nga serbët, t’i kthejë serbët në Policinë e Kosovës dhe të ndërtohet një Republikë e fuqishme e Kosovës dhe të tregohet se presidenti Vuçiq nuk e ka interesin tuaj, se Lista Serbe nuk e ka interesin e serbëve të Kosovës. Ju jeni pjesë e shoqërisë kosovare. Kryeministri Kurti dhe presidentja Osmani mund ta shfaqin dhe ta demonstrojnë këtë, dhe kjo është absolutisht në interesin e Republikës së Kosovës
KOHA: Edward P. Joseph ishte kënaqësi e madhe që ju kishim për intervistë.
Edward P. Joseph: Faleminderit, ishte kënaqësi!
/TV Arbëria