Shpenzimet ushtarake botërore arritën nivelin më të lartë të të gjitha kohërave prej 2.24 trilionë dollarë në vitin 2022, pasi agresioni rus mbi Ukrainë nxiti një rritje të mprehtë në shpenzimet ushtarake në të gjithë Evropën, sipas një instituti të mbrojtjes.
Shpenzimet globale u rritën për të tetin vit radhazi, tha të hënën Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve të Paqes në Stokholm (SIPRI) në raportin e tij vjetor mbi shpenzimet ushtarake globale.
Në këtë drejtim bëhet e ditur se kishte një rritje prej 13 për qind në Evropë, rritja më e mbrehtë në të paktën 30 vjet.
SIPRI tha se shumica e kësaj ishte e lidhur me Rusinë dhe Ukrainën, por vende të tjera gjithashtu rritën shpenzimet ushtarake në përgjigje të kërcënimeve të perceptuara ruse.
“Rritja e vazhdueshme e shpenzimeve ushtarake globale në vitet e fundit është një shenjë se ne po jetojmë në një botë gjithnjë e më të pasigurt”, ka vlerësuar Nan Tian, nga Programi i Shpenzimeve Ushtarake dhe Prodhimit të Armëve të SIPRI.
“Shtetet po rrisin forcën ushtarake në përgjigje të një mjedisi të përkeqësuar të sigurisë, të cilin ata nuk parashikojnë të përmirësohet në të ardhmen e afërt”.
Moska filloi agresionin dhe pushtoi gadishullin e Krimesë të Ukrainës në vitin 2014 dhe mbështeti rebelët separatistë në lindje të vendit përpara se të fillonte pushtimin e saj në shkallë të plotë në shkurt të vitit 2022.
Dhe lëvizjet kanë përhapur alarmin midis vendeve të tjera që janë fqinjë me Rusinë ose dikur ishin pjesë e sferës së ndikimit të Bashkimit Sovjetik, me shpenzimet e Finlandës deri në 36 për qind dhe shpenzimet ushtarake të Lituanisë me 27 për qind, sipas SIPRI.
Në prill, Finlanda, kufiri i së cilës me Rusinë shtrihet rreth 1,340 km (833 milje), u bë anëtari i 31-të i NATO-s. Suedia, e cila i ka shmangur aleancat ushtarake për më shumë se 200 vjet, dëshiron gjithashtu të bashkohet me NATO-n.
“Ndërsa pushtimi në shkallë të plotë i Ukrainës në shkurt 2022 sigurisht që ndikoi në vendimet e shpenzimeve ushtarake në vitin 2022, shqetësimet për agresionin rus janë krijuar për shumë më gjatë”, mendon Lorenzo Scarazzato, studiues me Programin e Shpenzimeve Ushtarake dhe Prodhimit të Armëve të SIPRI. “Shumë shtete të ish-bllokut lindor kanë më shumë se dyfishuar shpenzimet e tyre ushtarake që nga viti 2014, viti kur Rusia aneksoi Krimenë”.
Instituti gjithashtu tha se shpenzimet ushtarake në Ukrainë u rritën më shumë se gjashtë herë në 44 miliardë dollarë në vitin 2022, rritja më e lartë njëvjeçare në shpenzimet ushtarake të një vendi të regjistruar ndonjëherë në të dhënat e SIPRI.
Si përqindje e produktit të brendshëm bruto (PBB), shpenzimet ushtarake u rritën në 34 për qind në 2022, krahasuar me 3.2 për qind një vit më parë.
Në anën tjetër, shpenzimet ushtarake ruse u rritën me rreth 9.2 për qind në vitin 2022, në rreth 86.4 miliardë dollarë, sipas SIPRI.
Shtetet e Bashkuara mbetën shpenzuesi më i madh ushtarak në botë – deri në 0.7 për qind në 877 miliardë dollarë në vitin 2022 – që ishte 39 për qind e totalit të shpenzimeve ushtarake globale.
Rritja u nxit kryesisht nga “niveli i paprecedentë i ndihmës financiare ushtarake që i ofroi Ukrainës”, tha Nan Tian.
Ndihma financiare ushtarake amerikane për Ukrainën arriti në 19.9 miliardë dollarë në vitin 2022, sipas grupit të ekspertëve.
Kina mbeti shpenzuesi i dytë më i madh ushtarak në botë, duke ndarë rreth 292 miliardë dollarë në vitin 2022.
Kjo ishte 4.2 për qind më shumë se në vitin 2021 dhe përfaqëson rritjen vjetore të 28-të radhazi.
Ndërkohë, Japonia shpenzoi 46 miliardë dollarë për ushtrinë në vitin 2022, një rritje prej 5.9 për qind nga viti i kaluar. SIPRI tha se ishte niveli më i lartë i shpenzimeve ushtarake japoneze që nga viti 1960.
Japonia dhe Kina kryesuan shpenzimet ushtarake në Azi dhe Oqeani, të cilat arritën në 575 miliardë dollarë. SIPRI tha se shpenzimet ushtarake në rajon ishin në rritje që nga viti 1989.
Tensionet në Azinë Lindore janë rritur mbi ishullin e vetëqeverisur të Tajvanit, të cilin Pekini e konsideron pjesë të territorit të tij. Kina gjithashtu pretendon pothuajse të gjithë Detin e Kinës Jugore, një rrugë kryesore tregtare detare, pjesë të së cilës pretendohen gjithashtu nga vende duke përfshirë Filipinet, Vietnamin dhe Malajzinë.
Japonia dhe Kina janë gjithashtu të përfshira në një mosmarrëveshje mbi ishujt Senkaku ose Diaoyu, të cilët shtrihen në verilindje të Tajvanit.
Tokio gjithashtu ka një mosmarrëveshje të gjatë me Moskën mbi Territoret Veriore, të cilat shtrihen në verilindje të Hokkaido dhe u pushtuan nga Bashkimi Sovjetik në fund të Luftës së Dytë Botërore. Rusia i quan ata Ishujt Kuril.
/TV Arbëria