Pas më shumë se një dekade në një martesë abuzive, Linda iku në një strehë në periferi të kryeqytetit të Kosovës – një hapësirë e sigurt për të mbijetuarat në një vend ku dhuna në familje është e pranishme.
“Një herë më goditi aq fort sa theu tre gishta, ndërsa unë u gjakosa e gjitha”, tha 37-vjeçarja për AFP, transmeton Klankosova.tv.
“Ai është jashtëzakonisht xheloz. Ai më trajton si një shërbëtore, duke përsëritur: ‘Ti je e imja dhe më përket vetëm mua’”.
Streha – pjesë e një rrjeti të mbështetur nga qeveria për të ndihmuar gratë të dalin nga marrëdhëniet abuzive – u dha strehë rreth 150 viktimave vetëm vitin e kaluar, sipas drejtoreshës Zana Hamiti.
Kultura patriarkale e Kosovës, stresi post-traumatik i lidhur me luftën dhe një sistem i dobët ligjor kanë lejuar që dhuna në familje të zhytet thellë në rrënjë.
Kjo çështje u bë sërish kryetitull në fund të vitit të kaluar pas vrasjes së nënës së dy fëmijëve Liridona Ademaj, burri i të cilës dyshohet se ka paguar një vrasës me pagesë për ta vrarë atë.
Vrasja shkaktoi zemërim me protesta anembanë Kosovës duke bërë thirrje për veprim të menjëhershëm kundër dhunës me bazë gjinore.
Burri i Ademajt dhe tre të dyshuar të tjerë më vonë u arrestuan dhe mbeten në paraburgim.
“Ne jemi ende një shoqëri patriarkale ku dominojnë fjalët e burrave, por edhe një shoqëri që ka kaluar luftëra, trauma dhe kushte të vështira jetese”, tha Hamiti.
Por gratë vazhdojnë të vdesin, me 54 femicide në vendin me vetëm 1.7 milion banorë që nga viti 2010.
“Mendoj se trendi i femicideve është në rritje”, tha Luljeta Demolli nga Qendra Kosovare për Studime Gjinore.
‘Seksizëm kudo’
Vitin e kaluar policia regjistroi më shumë se 1,100 raste të dhunës me bazë gjinore, por mbikëqyrësit e të drejtave të njeriut janë të bindur se numri përfaqëson vetëm një pjesë të abuzimit aktual.
“Këto shifra nuk pasqyrojnë të gjithë të vërtetën”, tha Leonida Molliqaj nga grupi i avokimit “Qika”.
Për të luftuar problemin, qeveria ka nisur një skemë punësimi për gratë që janë viktima të abuzimit në familje, ku ministria e Financave subvencionon 70 për qind të pagës së tyre për gjashtë muaj.
Ky veprim pason një rritje të numrit të grave të zgjedhura në postet kryesore qeveritare në vitet e fundit, ku dy nga shtatë presidentët që nga pavarësia janë gra.
Por, gratë në Kosovë thonë se sfidat mbeten të mëdha, me burrat që ende zotërojnë shumicën e pronave dhe traditat e rrënjosura thellë – veçanërisht në zonat rurale – ku gratë janë nën presion për të qëndruar në shtëpi me familjen.
“Respekti gjinor në Kosovë është në (nivelin) zero, zero, zero”, tha Merima, një amvise 57-vjeçare, në margjinat e një proteste të fundit, teksa kritikoi paragjykimet e thella që privilegjojnë burrat në Kosovë.
“Duhet të fillojmë të luftojmë që në kopshtin e fëmijëve”, shtoi ajo.
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani tha se “seksizmi është i pranishëm pothuajse kudo” në fjalimin e saj vjetor në parlament.
“Pothuajse çdo grua e ka përjetuar atë, në një mënyrë apo në një tjetër”, shtoi ajo.
Por disa programe po bëjnë përparim, si strehimorja në Prishtinë.
Pas zhvendosjes në objekt, Linda – emri i së cilës është ndryshuar për ta mbrojtur – mundi të gjente një punë dhe më vonë bleu një apartament të vogël me ndihmën e familjes së saj.